Làm giả bột dinh dưỡng có phải là làm hàng giả?

Mới đây, TAND TP.HCM xử phúc thẩm đã tuyên hủy án sơ thẩm vụ sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm dinh dưỡng cho trẻ em tại quận Bình Tân, giao hồ sơ để cấp sơ thẩm điều tra, truy tố, xét xử lại. 

Thu giữ hơn 100 lon bột dinh dưỡng

Theo hồ sơ, ngày 28-9-2017, công an phối hợp với lực lượng chức năng kiểm tra tại Công ty Hương Khánh, trụ sở quận Bình Tân, TP.HCM, do Phan Thị Thanh (SN 1973) làm giám đốc. Thời điểm kiểm tra, tại đây đang sản xuất, đóng gói thành phẩm 52 lon bột dinh dưỡng dành cho trẻ biếng ăn Jumo XO loại 900 g và 108 lon bột dinh dưỡng Goldlay Canxi Sure loại 900 g. 

Đoàn kiểm tra yêu cầu công ty đưa số hàng trên đã được niêm phong đến Trung tâm Dịch vụ phân tích thí nghiệm CASE thuộc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM để giám định. Kết quả giám định cho thấy hai sản phẩm này có một số chỉ tiêu chủ yếu có hàm lượng thấp hơn các chỉ tiêu do công ty công bố. 

Cơ quan chức năng nhận thấy công ty có dấu hiệu phạm tội sản xuất hàng giả là thực phẩm nên chuyển hồ sơ cho cơ quan điều tra (CQĐT) Công an quận Bình Tân giải quyết theo thẩm quyền. Ngày 23-1-2018, CQĐT đã lấy mẫu ngẫu nhiên ba lon bột dinh dưỡng dành cho trẻ em biếng ăn Jumo XO loại 900 g và ba lon bột dinh dưỡng Goldlay Canxi Sure loại 900 g gửi đi trưng cầu giám định.

Trung tâm Kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng 3 (QUATEST 3) đã so sánh với các chỉ tiêu do Công ty Hương Khánh công bố và được các xác nhận của Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế).

Kết quả bột dinh dưỡng Goldlay Canxi Sure loại 900 g có 6/12 chỉ tiêu chất lượng chủ yếu có mức chênh lệch. Một chỉ tiêu có mức thấp hơn (-) 12% và năm chỉ tiêu có mức cao hơn từ (+) 27% đến 100%. Không có chỉ tiêu chất lượng nào đạt mức dưới 70% so với chỉ tiêu chất lượng đã công bố.

Bột dinh dưỡng Jumo XO loại 900 g/hộp có 10/13 chỉ tiêu chất lượng chủ yếu có mức chênh lệch cụ thể, chín chỉ tiêu cao hơn và bốn chỉ tiêu dưới mức công bố. Trong số này có hai chỉ tiêu dưới 70% là choline và lysine. 

Đối chiếu với Nghị định 185/2013 và Nghị định 124/2015 của Chính phủ thì 52 lon bột dinh dưỡng Jumo XO và 108 lon Goldlay Canxi Sure trên sản xuất theo đơn hàng qua điện thoại là hàng giả.

Từ đó, các cơ quan tố tụng cấp sơ thẩm khởi tố, truy tố Thanh về tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm. Tháng 11-2019, TAND quận Bình Tân xử sơ thẩm đã phạt Thanh ba năm tù. Sau đó, bị cáo kháng cáo kêu oan.

Hủy án sau giải thích của giám định viên

Tại phiên tòa phúc thẩm, giám định viên giải thích: Sản phẩm có các chỉ tiêu chất lượng vượt quá mức chỉ tiêu công bố vẫn có giá trị sử dụng, công dụng tùy theo tỉ lệ vượt quá của từng chỉ tiêu. Để xác định tỉ lệ vượt quá như thế nào mà vẫn có giá trị sử dụng, công dụng thì cần phải có kết luận của cơ quan có thẩm quyền của Bộ Y tế.

Ngoài ra, các chỉ tiêu choline và lysine có phải là các chỉ tiêu chất lượng hoặc đặc tính kỹ thuật cơ bản tạo nên giá trị sử dụng, công dụng sản phẩm bột dinh dưỡng dành cho trẻ biếng ăn Jumo XO loại 900 g/hộp hay không thì cần phải có kết luận của cơ quan có thẩm quyền của Bộ Y tế. 

Theo hồ sơ vụ án thì chưa có các tài liệu, chứng cứ của các cơ quan có thẩm quyền của Bộ Y tế về các vấn đề trên. Công văn của QUATEST 3 chỉ khẳng định: “Hai mẫu giám định chưa đáp ứng yêu cầu để lưu thông trên thị trường do kết quả thử nghiệm một số chỉ tiêu chất lượng không phù hợp với mức đã công bố”.

Công văn này không kết luận hai sản phẩm thử nghiệm không có giá trị sử dụng, công dụng; có giá trị sử dụng, công dụng không đúng với nguồn gốc, bản chất tự nhiên, tên gọi của hàng hóa; có giá trị sử dụng, công dụng không đúng với giá trị sử dụng, công dụng đã công bố. 

Theo giám định viên, chưa đủ căn cứ để khẳng định sản phẩm bột dinh dưỡng Goldlay Canxi Sure có giá trị sử dụng hay không. Cạnh đó, hai chỉ tiêu choline và lysine có phải là các chỉ tiêu chất lượng hoặc đặc tính kỹ thuật cơ bản tạo nên giá trị sử dụng, công dụng sản phẩm bột dinh dưỡng dành cho trẻ biếng ăn Jumo XO hay không, nên chưa có đủ cơ sở vững chắc để kết luận hai sản phẩm trên là hàng giả. 

Mặt khác, kết quả giám định các chỉ tiêu hai sản phẩm của hai cơ quan giám định là CASE và QUATEST 3 không giống nhau, trong đó có những chỉ tiêu khác biệt rất lớn. Theo giám định viên, kết luận giám định của hai cơ quan giám định có khác biệt đối với cùng một chỉ tiêu chất lượng trong cùng một sản phẩm là điều có thể xảy ra. Tuy nhiên, sự khác biệt chỉ trong một tỉ lệ nhất định, không thể có sự khác biệt quá lớn được. 

Từ đó, HĐXX phúc thẩm nhận định cấp sơ thẩm không làm rõ nguyên nhân và lý do của sự khác biệt đó, mà chỉ căn cứ vào kết quả giám định của một cơ quan giám định (QUATEST 3) làm căn cứ kết luận là hàng giả là chưa đủ căn cứ vững chắc.

Ngoài ra, động cơ, mục đích phạm tội của bị cáo chưa được cấp sơ thẩm làm rõ. Theo lời khai của bị cáo thì Công ty Hương Khánh mua nguyên liệu về, sau đó pha trộn thủ công ra các loại bột dinh dưỡng bán với giá cả ổn định trong thời gian dài. Công ty không có lợi ích gì hơn khi bán các sản phẩm có các chỉ tiêu, chất lượng không đúng như công bố. 

Từ đó, HĐXX đồng ý với quan điểm của đại diện VKS và luật sư tại phiên tòa là cấp sơ thẩm điều tra, truy tố, xét xử chưa đầy đủ, còn thiếu các chứng cứ quan trọng mà cấp phúc thẩm không thể bổ sung được. HĐXX cũng cho rằng kháng cáo của bị cáo Thanh là có cơ sở nên chấp nhận, tuyên hủy bản án sơ thẩm.